Τετάρτη 27 Μαΐου 2009

2009: ΕΤΟΣ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ

Όχι επειδή είχα υποσχεθεί στην Εαρινή Συμφωνία να συμμετέχω στο αφιέρωμα των μπλόγκερς για τον Γιάννη Ρίτσο, αλλά επειδή το είχα συνέχεια στο νου μου. Ένας από τους πιο εμβληματικούς στίχους που γράφτηκαν ποτέ σ΄αυτό τον τόπο, που γέννησε τόσο μεγάλους ποιητές συχνά γυροφέρνει στο μυαλό μου: "Μέρα μαγιού μου μίσεψες, μέρα μαγιού σε χάνω."
Στο αφιέρωμα για τον Γιάννη Ρίτσι θα μπορούσα να αναφέρω πολλά αποσπάσματα από τόσα πολλά και αγαπημένα ποιήματα του. Το νεκρό σπίτι, τα 18 λιανοτράγουδα, τη σονάτα, τη Ρωμιοσύνη, το Εμβατήριο του Ωκεανού και τόσα άλλα. Είναι τόσα πολλά, τόσο δυνατά, τόσο λυρικά, τόσο ξεχωριστά. Αλλά αυτός ο στίχος ίσως να συμπυκνώνει όλη την ποίηση του Ρίτσου. Από την 29η Μαίου 1453 η άνοιξη σε αυτό τον πανέμορφο τόπο ταυτίστηκε με το θάνατο και την απώλεια. Βέβαια, ήδη στη λαϊκή παράδοση ενυπάρχει ο επιτάφιος της Μεγάλης Παρακευής που ο λαός στολίζει με μύρα και περιφέρει μέσα στην ανοιξιάτικη πλημμυρισμένη με μυρωδιές απο νυχτολούλουδα και γιασεμιά νύχτα.
Ένας τόπος λουσμένος στο φως και τη θάλασσα αντί να γεννήσει χαρωπές και αισιόδοξες μελωδίες γεννάει ντέρτια και τραγούδια για τη ξενιτιά, θρήνους και μοιρολόγια. Γιατί δεν έχουμε τη μουσική παράδοση της Κούβας, του Μεξικό ή της Πολυνησίας; Να τραγουδάμε ωραία χαρούμενα τραγουδάκια; Με χούλα χουπ και άνθη περασμένα στη μέση μας; Τι μας ωθεί, ενώ έξω έχει 35 βαθμούς και το φως πολλαπλασιάζεται από τις αντηλιές της πέτρας και του κύματος και πλημμυρίζει τη φύση να μερακλώνουμε; Με ρεμπέτικα , Καζατζίδη και τα τελευταία χρόνια με Μάλαμα; Ποιος ανείπωτος καημός ταλανίζει τη ψυχή μας; Τι είναι αυτό που βασανίζει τον λαϊκό ποιητή και αποδίδει στον Αθανάσιο Διάκο το «για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει, τώρα π΄ανθίζουν τα κλαδιά και βγάζει η γης χορτάρι» ή στο Σολωμό το «όποιος πεθαίνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει». Αυτή η αιώνια πάλη του Θανάτου με την Άνοιξη. Μην ξεχνάμε ότι και ο Πλούτωνας απαγάγει την Περσεφόνη την κόρη της Δήμητρας στον κάτω κόσμο. Κι έρχεται ο Ρίτσος και τα συμπυκνώνει όλα αυτά: και το Σολωμό και τον λαϊκό ποιητή και το Πάσχα με τον Επιτάφιο και τη βυζαντινή παράδοση και τη μυθολογία σ ένα μόνο στίχο. Ο Ρίτσος είναι ο τελευταίος εκφραστής της Ρωμιοσύνης. Από το θάνατό του και ύστερα αυτό που ο ίδιος τόσο αγάπησε και τόσο τραγούδησε, η ελληνική ταυτότητα, δεν υπάρχει πια. Τουλάχιστον όπως την ξέραμε.

5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Λοιπόν όταν άνοιξα εδώ τη σελίδα σου διάβασα "ετος ΓΙΑΝ", και ετοιμαζόμαι να διαβάσω κατι από τα εξωτικά σου ταξίδια. Στην πορεία κατάλαβα αλλά ξέχασες πως αυτό το ποίημα μπήκε στα στόματα και με τον θάνατο του Παναγούλη. Και συνειρμικά και "του Μάη το πρόσωπο" του Νίκου Γκάτσου που σημαδεύει με τον ίδιο τρόπο, αυτό που πρόσφατα έγινε λίγο κλισέ, την χαρμολύπη.Γιν και Γιάν, για να επανέλθω στην αρχική πλάνη. Νομίζω ότι τίποτα δεν έχει σημασία αν δεν συνειδητοποίησει κανείς πόσο φθαρτό και πόσο θνησιγενές είναι. Ο Νόμος της προσφοράς και της ζήτησης κατά πολιτική οικονομία... (τα αντιπαθώ λίγο τα τα έτη και τα αφιερώματα, αλλά έστω και έτσι ταξιδέυουμε με το μετρό και διαβάζουμε στίχους, που είναι μια πολύ ωραία θέση για να αναρτώνται, πολύ μέσα στην καθημερινότητα).

Algernon resurrected είπε...

Έχεις δίκιο, πολύ καλή σύλληψη, γιατί τα τραγούδια μας δεν είναι του ήλιου; Και να πεις ότι οι χώρες που αντιπαραβάλλεις δεν έχουν βασανισμένους λαούς; Κάθε άλλο. Χμ, θα το σκεφτώ.

Παράξενος Ελκυστής είπε...

@ imarias: Είναι αλήθεια πως είχα ξεχάσει ότι είχε γίνει τραγούδι και σύνθημα με το θάνατο του Παναγούλη. Ίσως σε εμάς όλα αυτά να φαίνονται πολύ απομακρυσμένα ίσως και η συλλογική μνήμη να αδυνατίζει.
Εγώ δεν τα αντιπαθώ τα έτη. Μου αρέσουν. Φέτος όλο το Λονδίνο έχει γεμίσει με αφίσες του Δαρβίνου και κάθε Πανεπιστήμιο και λέσχη του κάνει αφιέρωμα. Είναι πολύ ωραία. Σε αντίθεση με τις ημέρες -αφιερωμένες σε κάτι που τις βρίσκω υποκριτικές. Και σίγουρα είναι κααπληκτικό να διαβάζεις στίχους στο μετρό. Από τις λίγες καλές στιγμές της σύγχρονης μαζικής κουλτούρας.

Παράξενος Ελκυστής είπε...

@algernon:
Νομίζω μια πιθανή απάντηση στο ερώτημα είναι πως με χαρούμενα τραγουδάκια δεν θα βρίσκαμε ποτέ γκόμενα στα φοιτητικά πάρτυ!!!Ενώ με τα λυπημένα δείχναμε την ευαισθησία μας και πάρτες όλες ένα με το πάτωμα!

Στρατος "exoaptonkyklo" Ραπτοπουλος είπε...

Το ελληνικο μας dna δε μας αφηνει ποτε να "ησυχασουμε". Δεν μας παει το σκετο "ηλιος-θαλασσα-συρτακι".
Απο διπλα, παντα θελαμε και λιγο Ασιμο και λιγο Πολυτεχνειο και λιγο Σωκρατη. Ποτε δε θα γινουμε μονο αφελη "αμερικανακια". Ελληνας σημαινει και σκεφτομαι και ψαχνομαι και υποφερω και αγωνιζομαι και ελπιζω.
Γι αυτο και μεσα στη σκονη του χρονου ολο και ξεπροβαλλουν και καποια διαμαντια.