Τετάρτη 27 Μαΐου 2009

2009: ΕΤΟΣ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ

Όχι επειδή είχα υποσχεθεί στην Εαρινή Συμφωνία να συμμετέχω στο αφιέρωμα των μπλόγκερς για τον Γιάννη Ρίτσο, αλλά επειδή το είχα συνέχεια στο νου μου. Ένας από τους πιο εμβληματικούς στίχους που γράφτηκαν ποτέ σ΄αυτό τον τόπο, που γέννησε τόσο μεγάλους ποιητές συχνά γυροφέρνει στο μυαλό μου: "Μέρα μαγιού μου μίσεψες, μέρα μαγιού σε χάνω."
Στο αφιέρωμα για τον Γιάννη Ρίτσι θα μπορούσα να αναφέρω πολλά αποσπάσματα από τόσα πολλά και αγαπημένα ποιήματα του. Το νεκρό σπίτι, τα 18 λιανοτράγουδα, τη σονάτα, τη Ρωμιοσύνη, το Εμβατήριο του Ωκεανού και τόσα άλλα. Είναι τόσα πολλά, τόσο δυνατά, τόσο λυρικά, τόσο ξεχωριστά. Αλλά αυτός ο στίχος ίσως να συμπυκνώνει όλη την ποίηση του Ρίτσου. Από την 29η Μαίου 1453 η άνοιξη σε αυτό τον πανέμορφο τόπο ταυτίστηκε με το θάνατο και την απώλεια. Βέβαια, ήδη στη λαϊκή παράδοση ενυπάρχει ο επιτάφιος της Μεγάλης Παρακευής που ο λαός στολίζει με μύρα και περιφέρει μέσα στην ανοιξιάτικη πλημμυρισμένη με μυρωδιές απο νυχτολούλουδα και γιασεμιά νύχτα.
Ένας τόπος λουσμένος στο φως και τη θάλασσα αντί να γεννήσει χαρωπές και αισιόδοξες μελωδίες γεννάει ντέρτια και τραγούδια για τη ξενιτιά, θρήνους και μοιρολόγια. Γιατί δεν έχουμε τη μουσική παράδοση της Κούβας, του Μεξικό ή της Πολυνησίας; Να τραγουδάμε ωραία χαρούμενα τραγουδάκια; Με χούλα χουπ και άνθη περασμένα στη μέση μας; Τι μας ωθεί, ενώ έξω έχει 35 βαθμούς και το φως πολλαπλασιάζεται από τις αντηλιές της πέτρας και του κύματος και πλημμυρίζει τη φύση να μερακλώνουμε; Με ρεμπέτικα , Καζατζίδη και τα τελευταία χρόνια με Μάλαμα; Ποιος ανείπωτος καημός ταλανίζει τη ψυχή μας; Τι είναι αυτό που βασανίζει τον λαϊκό ποιητή και αποδίδει στον Αθανάσιο Διάκο το «για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει, τώρα π΄ανθίζουν τα κλαδιά και βγάζει η γης χορτάρι» ή στο Σολωμό το «όποιος πεθαίνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει». Αυτή η αιώνια πάλη του Θανάτου με την Άνοιξη. Μην ξεχνάμε ότι και ο Πλούτωνας απαγάγει την Περσεφόνη την κόρη της Δήμητρας στον κάτω κόσμο. Κι έρχεται ο Ρίτσος και τα συμπυκνώνει όλα αυτά: και το Σολωμό και τον λαϊκό ποιητή και το Πάσχα με τον Επιτάφιο και τη βυζαντινή παράδοση και τη μυθολογία σ ένα μόνο στίχο. Ο Ρίτσος είναι ο τελευταίος εκφραστής της Ρωμιοσύνης. Από το θάνατό του και ύστερα αυτό που ο ίδιος τόσο αγάπησε και τόσο τραγούδησε, η ελληνική ταυτότητα, δεν υπάρχει πια. Τουλάχιστον όπως την ξέραμε.